با سری مقالات آموزشی ایتسکا در خدمت شما عزیزان هستیم، شما با مطالعه این مقاله آموزشی با صفر تا صد عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ آشنا خواهید شد.
عرضه اولیه چیست؟
سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه بین عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان معامله می‌شود، عرضه اولیه زمانی است که شرکت برای اولین بار وارد بازار سرمایه می‌شود و سهام خود را در یک بازه قیمتی معین بین تقاضاکنندگان به فروش می‌رساند.
چرا شرکت‌ها وارد بازار سرمایه می‌شوند؟
سالانه در سرتاسر دنیا تعداد زیادی از شرکت‌ها برای اولین بار وارد بازارهای سرمایه کشور میزبان می‌شوند. ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه مزایای فراوانی برای صاحبان کسب‌وکار دارد. در ایران نیز ورود به بازار سرمایه مزایای مختص به خود را دارد.
7 مزیت ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه در ایران:
– ورود به بازار سرمایه باعث شفافیت و بالا رفتن اعتبار شرکت‌ها می‌شود.
– شرکت‌ها با ورود به بازار سرمایه از تخفیف‌های مالیاتی برخوردار می‌شوند.
– شرکت‌ها با استفاده از اعتبار سهامشان می‌توانند از بانک‌ها وام دریافت کنند.
– با بالا رفتن قیمت سهام ارزش مالی شرکت نیز بالا می‌رود.
– شرکت‌های دولتی با ورود به بازار بورس خصوصی‌سازی می‌شوند.
– باعث انتقال آسان مالکیت شرکت‌ها و سادگی مسیر تغییر ترکیب سهام‌داران می‌شود.
– ورود به بازار سرمایه باعث شناخته شدن بیشتر شرکت‌ها در جامعه می‌شود.
معایب عرضه اولیه به روش حراج
تا قبل از سال 95 عرضه اولیه‌ها به روش حراج به فروش می‌رفتند، در این روش کشف قیمت سهام به‌وسیله حقوقی انجام می‌شد و تقاضاکنندگان سهام می‌توانستند مقدار مشخصی از سهام را در قیمت تعیین‌شده سفارش گذاری کنند.
تمامی سفارش‌ها در یک ساعت مشخص انجام داده می‌شد و اولویت با تخصیص سهام با کدهایی بود که در ابتدای صف تقاضا قرار داشتند.
این روش نارضایتی معامله‌گران را به همراه داشت زیرا
- با توجه تعیین قیمت و حجم مشخص بسیاری از معامله‌گران در واردکردن قیمت و حجم دچار اشتباه می‌شدند.
- به دلیل حجم بالای سفارش‌ها در یک ساعت هسته دچار اختلال می‌شد و توانایی پردازش سفارش‌ها را نداشت.
- درروش حراج برای کارگزاری‌ها سهام مشخصی تخصیص می‌یافت تا معامله‌گرانی که به خریدوفروش آنلاین دسترسی ندارند از طریق کارگزاری‌ها اقدام به خرید عرضه اولیه خود کنند، که نحوه تخصیص سهام به‌وسیله کارگزاری‌ها با نارضایتی سهام‌داران همراه می‌شد.
عرضه اولیه به‌روش بوک بیلدینگ
با توجه به نارضایتی‌های سهام‌داران در روش حراج از سال 95 سازمان بورس اوراق بهادار تمامی عرضه‌ها را به روش بوک بیلدینگ عرضه کرد.
ویژگی‌های روش بوک بیلدینگ
- درروش بوک بیلدینگ قیمت عرضه اولیه در یک بازه‌ی قیمتی قرار دارد (با نوسان 10%).
- هرچه قیمت بالاتری ثبت شود، احتمال تخصیص سهم بالا می‌رود.
- برای ارسال سفارش یک بازه‌ی زمانی چندین ساعته در نظر گرفته می‌شود بدین ترتیب هسته معاملات دچار مشکل نمی‌شود.
- تخصیص سهم درروش بوک بیلدینگ بر اساس اولویت زمانی منظور نمی‌شود.
- بعد از اتمام زمان سفارش گیری سهام شرکت بین تقاضاکنندگان تقسیم می‌شود.
- درروش عرضه به روش بوک بیلدینگ متعهد خرید وجود دارد یعنی اگر حجم سفارش‌ها به میزان عرضه سهام نباشد، متعهد خرید اقدام به خرید سهام باقی‌مانده می‌کند.
آگهی عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ
آگهی عرضه اولیه باید 48 ساعت قبل از عرضه رسمی سهام شرکت منتشر شود.
در آگهی عرضه اولیه عناوین زیر ذکر می‌شود
- نام شرکت عرضه‌شده
- تعداد سهام قابل تخصیص
- تاریخ روز عرضه
- مدیر عرضه
- سقف و کف قیمت
- سقف حجم خرید
- سهمیه خریدار حقیقی و حقوقی
سایر توضیحات اضافی نیز در روز عرضه توسط ناظر سهم منتشر می‌شود.
یک نکته مهم در مورد سفارش گذاری خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ: حتماً سفارش خود را در سقف قیمتی تنظیم و ارسال بفرمایید، درج قیمت پایین‌تر از سقف قیمتی شانس اختصاص سهم را کاهش می‌دهد.
در بازه‌ی زمانی مشخص‌شده توسط سازمان بورس اوراق بهادار شما قادر به حذف یا ویرایش سفارش خودخواهید بود.
بعد از اتمام زمان سفارش گیری به روش بوک بیلدینگ مرحله دوم تخصیص سهام به تقاضاکنندگان سهام می‌رسد.
مرحله تخصیص عرضه اولیه به تقاضاکنندگان
اگر تقاضای سهام شرکت بیش از سهام قابل عرضه توسط سهام‌دار عمده باشد، سقف قیمت به‌عنوان قیمت معامله منظور و سهام شرکت بین تقاضاکنندگان عرضه اولیه تقسیم می‌شود.
اما اگر تقاضای سهام شرکت برابر با سهام قابل‌عرضه توسط سهام‌دار عمده باشد، بر اساس اولویت قیمتی سهام از بالاترین قیمت تا پایین‌ترین قیمت تخصیص می‌یابد.
درصورتی‌که حجم کل سفارش‌های ثبت‌شده به گونه‌ای باشد که با اعمال تعهد خرید هم کل سهام قابل‌عرضه معامله نشود، عرضه انجام نمی‌شود.
بدین شکل عرضه در زمان دیگر با قیمت پایین‌تری انجام می‌شود.
خرید عرضه اولیه به‌صورت اتوماتیک
ممکن است در روز عرضه شما دسترسی به پلتفرم آنلاین خریدوفروش سهام نداشته باشید، بازهم نگران نباشید در بسیاری از کارگزاری‌ها شما با پذیرفتن یک توافق‌نامه‌ی الکترونیکی با عنوان توافق‌نامه سفارش عرضه اولیه و همچنین شارژ حساب خود به‌اندازه حداکثر مبلغ موردنیاز خرید سهام به‌صورت کاملاً اتوماتیک اقدام به خرید کنید.
خرید عرضه اولیه بدون داشتن نقدینگی موردنیاز
بسیاری از کارگزاری‌ها این امکان را به مشتریان خود می‌دهند که اگر حداقل مبلغ موردنیاز عرضه اولیه در حساب مشتری نبود، کارگزاری اعتبار لازم جهت خرید سهم را به مشتری خود می‌دهد این تخصیص اعتبار با منفی نشان دادن نقدینگی موجود در حساب مشتری به نمایش گذاشته می‌شود که مشتری باید طی چند روز اقدام به تسویه بدهی خود کند.
اگر تسویه بدهی انجام نشود، سفارش خرید لغو می‌شود.
عرضه اولیه خریداری شده را چه زمانی بفروشیم؟
شما روز معاملاتی بعد از روز عرضه می‌توانید سهام خود را بفروش برسانید، در اکثر مواقع چندین روز بعد از عرضه سهام، تقاضاکنندگان سهم بسیار و عرضه‌کننده‌ای وجود ندارد به همین دلیل چندین روز معاملاتی به‌صورت متوالی صف خرید تشکیل می‌شود و قیمت سهم افزایش می‌یابد.
با سه روش می‌توانید در بهترین زمان اقدام به فروش عرضه اولیه خود کنید.
- اگر سرمایه‌گذار کوتاه‌مدتی هستید اولین روزی که حجم معاملات افزایش یافت می‌توانید اقدام به فروش سهام خود کنید، افزایش حجم معامله خبر از ریزش صف خرید سهام می‌دهد.
- یا می‌توانید صبر کنید تا صف خرید بریزد و هنگام متعادل شدن قیمت در همان روز یا روز بعد اقدام به فروش سهام خود کنید.
- اگر سرمایه‌گذار بلندمدتی هستید با اولین اصلاح اقدام به فروش سهامتان نکنید، معمولاً بعد از صعود اولیه، سهم یک اصلاح کوتاه‌مدت انجام می‌دهد، در این اصلاحات می‌توانید اقدام به خرید سهم کرده و منتظر موج صعودی دوم باشید.
سود سهام عرضه اولیه چقدر است؟
در بیشتر مواقع عرضه‌های اولیه در اولین موج صعودی خود حداقل تا 100% رشد داشته‌اند، در بلند مدت می‌توان انتظار رشد 300% تا 400% را داشت.
لازم به ذکر است که عرضه هایی بوده‌اند که در همان روزهای اول به زیان رسیده‌اند و یا عرضه اولیه‌هایی که سود زیر 50% داشته‌اند.
آیا تمام عرضه اولیه‌ها را خریداری کنیم؟
با توجه به تجربیات چندین ساله‌ام توصیه می‌کنم تمام عرضه اولیه‌ها را خریداری کرده و به‌صورت بلندمدت نگهداری کنید.
و در نهایت حتما قبل از ورود به بازار سرمایه آموزش ببینید و هرزمان که به ورود به بازار های سرمایه علاقمند شدید، حتما از بروکر هایی مناسب ایرانیان استفاده کنید.