این روزها با رواج شدن ترید و خرید و فروش ارز های دیجیتال احتمالا واژه معاملات فیوچرز به گوش شما خورده است. معاملات و طرفین درگیر در آن، برای خرید و فروش و انواع مبادلات مالی و کالایی، نیاز به متعهد شدن در یک قالب خاص دارند که کاملا از پیش تعیین شده و قابل پیگیری است. بندهایی روشن و شفاف که در آن هرگونه خروج از تعهدات و بدعهدی در مقابل جرایم و زیان هایی پیش بینی شده است و خوش عهدی نیز در نهایت منجر به ختم معامله و اجرای بندهای عقد آن می شود. قراردادهای فیوچرز نیز از این قاعده های کلی و ثابت قراردادی جدا نیستند و آنچه که در اصل آنها را از سایر اشکال قرارداد متفاوت می کند، نوعی از تعویق زمانی در اجرای تعهدات است. در واقع شما در قالب این قرارداد متعهد به اجرای امری خاص در زمانی معین در قرارداد می شوید. به طور مثال متعهد به تحویل مقدار مشخصی از اجناس در تاریخ مشخص و با ویژگی های معینی می شوید. امروزه این نوع از پیمان ها بسیار رواج داشته و حتی در برخی از بازارهای سرمایه نیز از همین مفهوم برای نقل و انتقال دارایی ها استفاده می کنند. در ادامه به مفاهیم قراردادهای فیوچرز می پردازیم. با ایتسکا همراه باشید.
معاملات فیوچرز چیست؟
در تعریف معاملات فیوچرز یا همان معاملات آتی باید به این نکته اشاره کرد که تمامی این توصیفات در خود کلمه فیوچر نهفته است. تعویق انجام معامله به یک زمان خاص با بندها و ویژگی هایی که به طور کامل در متن معامله نوشته و ثبت می شود. در این معاملات نوع خاصی از یک دارایی به طور مثال ارز دیجیتال، محصولات کشاورزی، فلز و غیره توسط خریدار و فروشنده توافق می شود و تحت عنوان یک معامله آتی به عقد قرارداد می رسد. یکی از مهمترین ویژگی های این قرارداد اشاره به ثمن معامله و کل مبلغ قرارداد است که غالبا در ابتدای آن و با نهایی کردن قیمت، پرداخت می شود و هرگونه ما به التفاوت در موعد سررسید قرارداد هیچ تاثیری در اصل معامله ندارد. این عدم تاثیر قیمت در سررسید معامله و زمان عقد قرارداد سبب تعریف این نوع از معاملات شده است. نوسانات قیمت بالا خصوصا در کشورهایی مانند ایران، این موضوع را بسیار برجسته می کند که با یک استراتژی مناسب، محصولات موردنیاز خود را در قیمت بهینه خرید کنید و بعدا تحویل بگیرید. همین رهایی از نوسانات قیمت می تواند در کیفیت خروجی بسیار موثر باشد و آن را بهبود بخشد.
در سمت مقابل برای فروشنده نیز می توان این گونه تفسیر کرد که طرف فروشنده با اطلاع قبلی از سررسید موعد قرارداد می تواند هم در فرآیند تحویل به موقع و با کیفیت اقدامات مناسب انجام دهد و هم اینکه مبلغ قرارداد را پیش از تحویل دریافت کرده و می تواند در سایر ابعاد پروژه از آن بهره برداری نماید. در صورت نوسان منفی قیمت این موضوع به نفع فروشنده تمام می شود و او محصول خود را به قیمت بالاتری از سررسید فروخته است. این توضیحات در مورد طرفین خریدار و فروشنده، در زمینه مدیریت ریسک است. بنابراین قراردادهای فیوچرز ابزاری برای مدیریت ریسک است که اتفاقا در مورد پوشش نوسان های آینده بسیار موفق عمل کرده است.
روند معاملات فیوچرز
در مورد عملیات خرید و فروش از طریق قراردادهای فیوچرز، دو اصطلاح “پوزیشن صعود” و “پوزیشن ریزش” به این صورت شرح داده می شود :
- پوزیشن صعود (Position Long) : عبارتی که در موقعیت های خرید مورد استفاده قرار می گیرد.
- پوزیشن ریزش (Position Short) : عبارتی که در موقعیت های فروش مورد استفاده قرار می گیرد.
برای توضیح این عبارات، با بدانید که معاملات در بازارهای اقتصادی و مالی به دو دسته معاملات “اسپات” و معاملات “فیوچرز” تقسیم می شود. حالت اسپات همان رویه معمول در معاملات است که تحویل کالا و پرداخت پول به صورت همزمان انجام می شود. واضح است که در این شرایط سود فروشنده از رشد قیمت کالا است و روش دیگری برای اخذ سود وجود ندارد. به طور مثال، بازار ارزهای دیججیتال یک بازار مبتنی بر معاملات اسپات است و تنها در صورت پرداخت لحظه ای قیمت ارز، آن را به کیف پول شما انتقال می دهد.
در مورد معاملات فیوچرز، داستان برعکس می باشد. یعنی امکان سود طرفین معامله از رشد و سقوط قیمت ها وجود دارد. این نوعی از معاملات دوسویه است. حال با فرض افزایش قیمت در روزهای آتی برای یک کالا یا ارز خاص، سود شما در یک معامله خرید با موقعیت بلند نهفته است. اگر این معامله خرید همراه با عکس فرضیه شما برای قیمت همراه باشد، سبب زیان شما خواهد شد. همچنین اگر فرض شما به نزول قیمت کالا یا ارز در آینده باشد، یک معامله فروش با موقعیت کوتاه برای شما سودده خواهد بود و در غیر این صورت اگر این معامله فروش با صعود قیمت همراه باشد، برای شما زیان بار است.
مفهوم مارجین در معاملات فیوچرز
استفاده از اهرم در معاملات را به صورت یک ضریب موثر در افزایش سرمایه معاملاتی خود فرض کنید. صرافی ها و کارگزاری ها برای تسهیل قدرت معاملاتی مشتریان خود، امکان استفاده از این اهرم را برای آنها فراهم می کنند. به طور مثال در صورت استفاده از اهرم “x” در معامله، سرمایه شما ضربدر همین مقدار ایکس شده و قدرت معاملاتی شما نیز به همین مقدار افزایش می یابد. اما از جنبه ای دیگر، امکان سود و زیان شما نیز به همین مقدار بالاتر می رود و این یعنی ریسک بالاتر. برای پوش این ریسک حتما باید از نهایت دانش خود در این زمینه استفاده کنید و اهرم را تنها در موقعیت هایی بکار ببندید که واقعا به این جنبه از قدرت ترید خود ایمان داشته باشید. ریسک در این حوزه آنقدر بالاست که احتمال دارد زیانی که متوجه شما شده است، از میزان سرمایه اولیه شما بدون اهرم بالاتر رود و حساب شما را به اصطلاح “لیکوئید” کند. صرافی ها در این صورت امکان معامله را برای شما مسدود می کنند و حساب شما را از دسترس خارج می نمایند.
حوزه های عقد قرارداد فیوچرز
نوع قراردادهای آتی هیچ محدودیتی را برای ارز و کالای خاصی در نظر نگرفته است و هر آنچه را بتوان در قبال پول معاوضه کرد و در آینده تحویل داد، در این حلقه جا می شود. زمینه ای از کالاها مانند کالاهای کشاورزی، بازار فلزات و نفت و بازارهای سرمایه سهام و ارز بیشترین سهم را از این نوع معاملات دارند.
معاملات فیوچررز در ایران
انعقاد قراردادهای آتی در بازارهای داخلی انجام نمی شود و صرافی ها و کارگزاری های داخل کشور آن را پشتیبانی نمی کنند اما در سطح بازارهای بین المللی و صرافی های سایر کشورها، این نوع معاملات از رایج ترین انواع قراردادهای عقد شده می باشد.
نوسان قیمت در فیوچرز
نوسانات قیمت در بازارهای مالی از منابع کسب سود در قراردادهای فیوچرز است. آنچه این نوسانات را جذاب می کند، بکارگیری هوش و ذکاوت معامله گر در استفاده از پتانسیل آن در آینده است. قیمتی که در وضعیت فعلی برای پرداخت و عقد قرارداد تصویب می شود، حاصل ایجاد تناسبی از میزان عرضه و تقاضا در بازار است که البته اعتقاد نگارنده به لحاظ کردن سایر پارامترهای جانبی نیز هست. این پارامترهای جانبی مانند شرایط آب و هوایی در آینده برای عقد قراردادهای کشاورزی است که فارغ از میزان عرضه و تقاضا در بازار باید مورد توجه تریدرها قرار بگیرد.
از سایر قابلیت های این نوع از قراردادها باید به پرداخت زمانبندی شده اشاره کرد. یعنی لزوم پرداخت کل ثمن معامله در لحظه عقد قرارداد می تواند از طریق توافقات طرفین به صورت زمانبندی و قسطی انجام شود اما توجه داشته باشید که قاعده و اصول سوددمندی این قراردادها خصوصا برای فروشنده، اخذ کلیه هزینه ها در ابتدای معامله است. بنابراین ریسک پرداخت زمانبندی شده را گردن نگیرید.