با سری مقالات آموزشی سایت ایتسکا در خدمت علاقه‌مندان بازارهای مالی هستیم، این مقاله به بررسی کلمه شاخص بازار بورس ایران پرداخته است.
در پایان این مقاله شما اطلاعات جامع و کاملی از تعریف واژه شاخص، تعریف شاخص در بازار بورس ایران، انواع شاخص و کارکرد آن خواهید یافت.
تعریف واژه شاخص
واژه شاخص در فرهنگ معین فارسی این‌چنین تعریف می‌شود: شاخص عددی است که میانگین ارزش مجموعه‌ای از اقلام مرتبط با یکدیگر را برحسب درصدی از همان میانگین در فاصلة زمانی دو تاریخ بیان می‌کند.
شاخص در انگلیسی به معنای Index است و با بررسی آن نوسانات و وضعیت متغیرها مشخص می‌شود.
منظور از شاخص بازار بورس چیست؟
شاخص بازار بورس عددی است که نوسانات و تغییرات متغیرهای بازار بورس (زمان، قیمت سهام شرکت‌ها) را نشان می‌دهد.
با بررسی شاخص بازار بورس اطلاعات فراوانی از گذشته بازار بورس می‌توان به دست آورد؛ شاخص، میزان رشد و افت قیمت سهام بازار نیز نشان می‌دهد، درواقع شاخص بازار بورس نشانگر بازدهی سرمایه سرمایه‌گذاران در بازار بورس است.
شاخص بازار بورس وظیفۀ مشخص کردن شرایط عمومی قیمت یا بازدهی سهم شرکتی در میان گروهی از شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار بورس را دارد.
نکته مهم!
افزایش شاخص کل بورس، نشان‌دهنده سودآوری همه شرکت‌ها در بورس نیست چراکه شاخص نشان‌دهنده میانگین بازدهی کل شرکت‌هاست.
منفی یا مثبت بودن شاخص بازار بورس نشانگر مثبت یا منفی بودن کل سهام موجود در بازار نیست، بلکه عدد شاخص نشانگر وضعیت کلی بازار است. مثلاً شاخص منفی نشانگر بازاری زیان‌ده است، اما در این بین ممکن است سهم برخی از شرکت‌ها برخلاف شاخص کاملاً مثبت و سبز باشد.
در ریزش ناگهانی شاخص بازار بورس در تابستان 99 شاهد این بودیم که چند شرکت دولتی بزرگ برخلاف وضعیت شاخص کل که منفی بود، در حالت کاملاً مثبت قرار داشتند و سود ساز بودند.
نکته مهم دیگری که باید موردتوجه قرار گیرد، این است که سهام شرکت‌های بزرگ دارای وزن بیش‌تری بوده و شاخص بازار بورس تأثیری بیش‌تری از آن‌ها می‌پذیرد.
ممکن است با منفی شدن ارزش سهام چند شرکت بزرگ بورسی شاخص با افت مواجه شود، درحالی‌که سایر سهم‌ها در وضعیت مثبت قرار دارند.
نوسانات شاخص بازار بورس نقش بسیار مهمی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران بازار سرمایه دارد، در حالت مثبت شاخص افراد بیش‌تری تمایل دارند تا وارد بازار شده و سرمایه‌گذاری کنند.
اما بسیاری از فعالین اقتصادی معتقدند که وضعیت شاخص بازار بورس نمی‌تواند معیار مناسبی برای سنجش وضعیت کلی بازار سرمایه باشد، زیرا در بسیاری از مواقع با افزایش قیمت چند سهام شرکت بزرگ بورسی وضعیت شاخص در حالت مثبت قرار می‌گیرد، این در حالی است که ممکن است سایر سهام شرکت‌ها منفی باشد.
شاخص بازار بورس چه کاربردی دارد؟
شاخص بازار بورس علاوه بر اینکه تغییرات و نوسانات قیمتی سهام شرکت‌ها را مشخص می‌کند، می‌تواند به پیش‌بینی آینده بازار نیز کمک کند.
در اینجاست که آموزش تحلیل تکنیکال به کمک تکنیکال کار آمده و با استفاده از ابزارهای تحلیلی خود، به پیش‌بینی وضعیت آینده شاخص کمک می‌نماید.
تحلیل شاخص به کمک تحلیل تکنیکال دقیقاً مانند تحلیل سهام شرکت‌ها است.
در موارد دیگر شاخص بازار بورس به سهام‌دار کمک می‌کند تا وضعیت بازدهی پرتفوی (سبد سرمایه‌گذاری) خود را بررسی و ارزیابی کند. اگر رشد سبد سهام سرمایه‌گذار از رشد شاخص بازار بورس کمتر باشد، باید تجدید نظری در نحوه تحلیل و استراتژی‌ها و… خود کنید.
تا به این‌جای مقاله سعی کردیم شما خواننده‌ی گرامی را با تعریف کلمه شاخص، مفهوم شاخص بازار بورس و نحوه کارکرد آن را خدمت شما توضیح دهم.
بازار بورس علاوه بر شاخص کل، براساس چندین شاخص دیگر نیز ارزیابی می‌شود که هر کدام از آن‌ها پارامترهای متفاوتی را مورد ارزیابی قرار می‌دهند، در ادامه به توضیح انواع شاخص در بازار بورس ایران خواهیم پرداخت.
در حالت کلی 8 نوع شاخص در بازار بورس ایران وجود دارد که به ترتیب معرفی توضیح داده می‌شود.
شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX
شاخص کل قیمت (Tehran Exchange Price Index) که به‌طور خلاصه شاخص کل گفته می‌شود و نشان‌دهنده‌ی سطح عمومی قیمت‌‌های در بازار بورس است.
این شاخص را در ابتدای مقاله به‌صورت کامل تشریح کرده‌ایم.
شاخص صنعت و شاخص مالی
سهام موجود در بازار بورس ایران به دسته صنعتی و مالی تقسیم می‌شوند؛ شرکت‌هایی چون خودروسازی، پتروشیمی، سیمان و… در دسته صنعتی و شرکت‌هایی چون بانک‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها، بیمه و… در دسته مالی قرار می‌گیرند.
بری هر دسته به‌صورت جداگانه شاخص اندازه‌گیری وجود دارد، و هر شاخص نشان‌دهنده بازدهی شرکت‌های فعال در این دسته‌های صنعتی و مالی است.
شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
قبل از توضیح شاخص سهام آزاد شناور به توضیح معنی کلمه سهام آزاد شناور می‌پردازیم.
سهام شرکت‌ها در دست دو دسته از افراد قرار می‌گیرد، بخشی از آن در دست افراد حقوقی و بخش دیگر در دست افراد حقیقی است.
به سهامی که در دست افراد حقیقی قرار دارد، سهام ازاد شناور گفته می‌شود، این سهام برای سرمایه‌گذاران بازار سرمایه بسیار مهم و مورد توجه است. شرکتی که تعداد سهام شناور بیش‌تری داشته باشد، مورد استقبال سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد.
بر همین اساس برای اندازه‌گیری تغییرات و نوسانات سهام آزاد شناور، شاخص جداگانه‌ای در نظر گرفته شده است که به آن سهام آزاد شناور گفته می‌شود.
شاخص ۵۰ شرکت برتر
50 شرکت برتر بازار بورس هر سه ماه یک‌بار براساس بازدهی و نقدشوندگی تعیین می‌شوند، برای این 50 شرکت برتر بازار بورس نیز شاخص جداگانه‌ای در نظر گرفته شده‌است.
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
معیار انتخاب ۳۰ شرکت بزرگ بر اساس اندازه شرکت‌ها است، اندازه شرکت‌ها را نیز ارزش روز بازار سهم تعیین می‌کند، ارزش روز بازار سهام نیز از حاصل‌ضرب قیمت سهم در تعداد سهام منتشر شده شرکت به دست می‌آید.
نتیجه‌گیری
تا به این‌جای مقاله توضیح مختصری از انواع شاخص‌ها ارائه دادیم؛ شاخص‌های بازار بورس علاوه بر اینکه برای سرمایه‌گذاران بازار سرمایه مهم است، معیاری مهم برای پیش‌بینی رکود یا رونق اقتصادی کشور است.
البته باید دقت داشته باشید که در خریدوفروش سهام لزومی به چک کردن همه‌ی شاخص‌ها نیست، شاخص کل را در نظر داشته باشید ولی هرگز سبد سهام خود را براساس تغییرات شاخص کل تغییر ندهید.
اگر می‌خواهید از تغییرات شاخص کل بورس در روند سرمایه‌گذاری خود استفاده کنید، حتما مدتی شاخص را زیر نظر گرفته نگاه کلی به آن داشته باشید.
قبل از ورود به بازارهای مالی حتما آموزش ببینید، سپس با استفاده از بروکرهایی که به ایرانیان نیز خدمات می‌دهند، به راحتی می‌توانید در بازارهای مالی فعالیت کنید.