قرارداد هوشمند (smart contract) چیست؟ + معرفی 4 پلتفرم اسمارت کانترکت

قرارداد هوشمند (smart contract) یک قرارداد مجازی است که بر روی بلاکچین ذخیره می شود. در این قرارداد تراکنش ها به صورت خودکار و بدون واسطه اجرا می شوند. از ویژگی های قرارداد های هوشمند می توان به اعتماد، امنیت ، شفافیت و کاهش هزینه های طرفین اشاره کرد.

با توجه به اینکه اسمارت کانترکت بر پایه بلاک چین ایجاد شده است، ویژگی های بلاکچین نیز در آن قابل مشاهده هستند؛ برخی از این ویژگی ها امنیت، عدم جعل، شفافیت عملکرد و عدم وجود واسطه می باشند.

برای اینکه بهتر موضوع را درک کنید، با یک مثال توضیحات خود را شروع می کنیم؛ هنگام خرید خانه باید با فروشنده قرارداد فروش امضا کنیم، اما این معاملات یک فرآیند ساده نیستند! ما در اکثر قرارداد ها به یک بانک، یک دفتر اسناد رسمی، یک دفتر ثبت اسناد و املاک و اسناد زیادی نیاز داریم. اما قراردادهای هوشمند، به جهان نوید ساده تر کردن تا حد امکان قراردادها را می دهند!

قرارداد هوشمند چیست؟

در دهه‌ی 1990، یک ارتقاء آشکار در علم کامپیوتر با ورود نیک سابو به صحنه رخ داد. این محقق بزرگ علوم کامپیوتر، مفهوم جدیدی را مطرح کرد تحت عنوان : قراردادهای هوشمند.

قرارداد هوشمند (smart contract) یک قرارداد مجازی میان دو فرد و یا نهاد است که بر روی بلاکچین ذخیره می شود. در این قرارداد تراکنش ها به صورت خودکار و بدون واسطه اجرا می شوند.

به زبان دیگر می توان گفت قراردادهای هوشمند و یا همان اسمارت کانترکت توافقاتی میان دو نهاد یا افراد هستند. این توافقات در قالب کدهای رایانه‌ای پیچیده و پیشرفته عمل می کنند و توسط الگوریتم‌های پیشرفته‌ای که بر پایه هوش مصنوعی و یادگیری عمیق می‌باشند، برنامه‌ریزی و اجرا می‌شوند.

یکی از نمونه‌های جذاب اسمارت کانترکت، پروتکل بیت‌کوین است که به عنوان یکی از اولین نمونه‌های قراردادهای هوشمند محسوب می‌شود. این پروتکل، با بهره‌گیری از رمزنگاری و تکنولوژی بلاکچین ، تراکنش‌های مالی را بین افراد بدون نیاز به واسطه‌های مالی، به صورت امن انجام می‌دهد. قرارداد های هوشمند به دلیل توانایی اجرای خودکار، حتی در غیاب نظارت انسانی، امنیت بالایی دارند.

در آینده‌ای نزدیک، قراردادهای هوشمند می‌توانند در حوزه مدیریت زیرساخت‌ها و شهرهای هوشمند وارد عمل شوند. این تکنولوژی، امکان مدیریت بهینه تر انرژی، اجزای شهری و حتی ترافیک را به وجود می‌آورد. در عوض، در حوزه‌ی سلامتی، امکان بررسی دقیق تراکنش‌های پزشکی و مدیریت پرونده‌های بیماران به صورت امن و کارآمد را فراهم می‌کند.

یک قرارداد هوشمند چگونه کار می کند؟

قرارداد هوشمند در 6 مرحله انجام می گیرد:

1- موافقت طرفین با قرارداد

ایجاد یک قرارداد هوشمند با یک توافق دوطرفه آغاز می شود. طرفینی که در حال معامله ، مبادله کالا و یا خدمات هستند باید در مورد شرایط و ضوابط قرارداد توافق کنند. آنها همچنین باید تصمیم بگیرند که اسمارت کانترکت چگونه عمل می‌کند ؛ یعنی شرایط اجرای قرارداد چگونه است و اینکه آیا به صورت خودکار اجرا می‌شود یا خیر.

2- ایجاد قرارداد هوشمند

در این مرحله قرارداد هوشمند ایجاد می شود. طرفین معامله گزینه های متعددی برای ایجاد یک قرارداد هوشمند دارند، مانند: کدنویسی ، همکاری با یک توسعه دهنده قرارداد هوشمند و … . شرایط توافقنامه برای ایجاد قرارداد هوشمند به یک زبان برنامه نویسی داده می شود تا قوانین دقیقاً مانند یک قرارداد قانونی سنتی ایجاد شود.

با اینکه ایجاد یک قرارداد هوشمند ساده به نظر می رسد، اما توجه به این نکته مهم است که یک قرارداد هوشمند با طراحی ضعیف یک ریسک امنیتی بزرگ بوده و بررسی کامل امنیت قرارداد هوشمند اهمیت بسیار زیادی دارد.

3- پیاده سازی قرارداد هوشمند بر روی بلاکچین

در این مرحله قرارداد هوشمند بر روی بلاکچین قرار داده می شود. قرارداد هوشمند نیز مانند سایر تراکنش های بلاک چین با یک کد رمزنگاری بر روی شبکه بلاکچین قرار می گیرد. در این مرحله اسمارت کانترکت بر روی بلاکچین فعال شده و قابل تغییر و یا باطل شدن نیست.

4- تصویب قوانین سفت و سخت

در این مرحله قرارداد هوشمند باید بر روی منابع اطلاعاتی معتبر و بلاک چین نظارت داشته باشد. این قوانین می تواند شامل : تاریخ سر رسید ، پرداخت کامل ، صورت حساب ماهانه و یا هر شرط مهم دیگری باشد.

5- اجرای قرارداد هوشمند

بعد از انجام مراحل بالا قرارداد هوشمند به صورت خودکار اجرا می شود. این اجرا می تواند شامل انتقال وجه و یا ثبت خرید یک ملک و … باشد.

6- ثبت نتیجه قرارداد در بلاک چین

اجرای قرارداد هوشمند بلافاصله در کل شبکه بلاک چین پخش می شود و شبکه بلاک چین اقدامات انجام شده توسط اسمارت کانترکت را تایید می کند. سپس اجرای آن را به عنوان یک تراکنش ثبت کرده و قرارداد هوشمند را بر روی بلاکچین ذخیره می کند. این قرارداد همواره برای طرفین در دسترس است.

پلتفرم های قراردادهای هوشمند

در زیر، برخی از پرکاربردترین پلتفرم‌ها برای توسعه و اجرای قراردادهای هوشمند در بلاک چین را بررسی می‌کنیم:

اتریوم

قراردادهای هوشمند به زبان برنامه نویسی به نام Solidity نوشته شده و توسط ماشین مجازی اتریوم اجرا می شود. در حال حاضر یکی از محبوب ترین پلتفرم های قراردادهای هوشمند است.

Hyperledger

برخلاف ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین یا اتریوم، سیستم بنیاد لینوکس به عنوان یک چارچوب قوی عمل کرده و امکان ایجاد قراردادهای هوشمند را فراهم می کند. این قراردادها در صورت تحقق شرایط از پیش تعریف شده، به طور خودکار اقدامات را اجرا می کنند و نیاز به واسطه ها را از بین می برند و کارایی و شفافیت را در این سیستم افزایش می دهند.

Counterparty

پلتفرم Counterparty داده‌ها را در تراکنش‌های بیت‌کوین ترکیب می‌کند ، یعنی از بلاک چین ارز دیجیتال استفاده می‌کند و اجازه می‌دهد تا قراردادها بر روی آن توسعه یابد.

Polkadot

Polkadot جایگزینی برای بلاک چین است و به دلیل توانایی میزبانی پاراچین، زنجیره‌های درون زنجیره‌ای، که امکان تراکنش‌های بیشتری را نسبت به معمول دارد، مشهور شده است.

کاربردهای قراردادهای هوشمند

قراردادهای هوشمند در تمام زمینه هایی که قراردادهای سنتی در حال حاضر اجرا می شوند کاربرد داشته و مشکلاتی را برای قراردادهای سنتی حل می کنند:

سوابق

قراردادهای هوشمند ذخیره و نگهداری سوابق را تسهیل می کند. به عنوان مثال، میلیون ها پرونده بیمار که باید به طور ایمن ذخیره و به روز شوند.

فعالیت های تجاری

بیشتر فعالیت های تجاری به تایید بودجه آنها بستگی دارد که فرآیندی زمان بر و مشکل است. به لطف قراردادهای هوشمند، این زمان می تواند به طور چشمگیری کاهش یابد.

زنجیره تامین

دستگاه های اینترنت اشیا را می توان در سراسر زنجیره تامین برای ثبت هر مرحله از یک محصول و بهبود قابلیت ردیابی آن استفاده کرد. به این ترتیب می توان خطاها، سرقت و مفقود شدن را برطرف کرد.

وام مسکن

معاملات وام مسکن بر اساس قراردادهای هوشمند ارزان تر، سریع تر و ایمن تر خواهد بود. این به خریداران امکان می دهد زودتر به ملک دسترسی داشته باشند و سوابق را به طور خودکار به روز کنند.

بازار املاک

قراردادهای هوشمند را می توان برای ثبت مالکیت ملک به طور موثرتر مورد استفاده قرار داد. علاوه بر این، استفاده از آنها می تواند فراتر از آپارتمان ها، ساختمان ها یا زمین ها باشد و همه انواع دارایی ها را ثبت کند.

منابع انسانی

استفاده از قراردادهای هوشمند که مدارک تحصیلی، گواهینامه ها و تجربه افراد را ثبت می کند، می تواند از تقلب در رزومه جلوگیری کند و در نتیجه جذب افراد و همچنین شرکت ها را تسهیل کند.

مالکیت معنوی

بسیاری از شرکت‌ها بر سر استفاده از پتنت‌ها در توسعه پروژه‌ها درگیر اختلافات هستند . قراردادهای هوشمند می توانند پیگیری کنند که کدام قسمت متعلق به کدام شرکت است.

انتخابات

تقلب در انتخابات در برخی از کشورها یک خطر واقعی است و به عنوان یک سلاح سیاسی برای بی‌ثبات کردن سایر کشورها استفاده شده است. قراردادهای هوشمند این امکان را فراهم می کند که هویت یک رأی دهنده تأیید شود و رأی آنها به طور قابل اعتماد ثبت شود.

بیمه

صنعت بیمه سالانه میلیون ها دلار برای رسیدگی به مطالبات و رسیدگی به مطالبات هزینه می کند. قراردادهای هوشمند به شما امکان می دهد مبالغ پرداخت را به طور خودکار بر اساس نوع سیاست تعیین کنید.

مزایای اسمارت کانترکت

اسمات کانترکت چندین مزیت را برای طرفین قرارداد ارائه می دهد:

• استقلال

شرکت کنندگان خود مقدمات ایجاد اسمارت کانترکت را فراهم می کنند، یعنی می توان از دخالت واسطه ها صرف نظر کرد.

• قابلیت اطمینان

قرارداد به طور ایمن در یک شبکه توزیع شده ذخیره می شود و تغییر یا جعل عملا غیرممکن است.

• امنیت

قرارداد در یک شبکه توزیع شده در تمام گره های شبکه کپی شده و از بین نمی رود.

• صرفه جویی در هزینه ها و زمان

با حذف واسطه ها و کمیسیون ها، هزینه ها برای همه طرف های درگیر کاهش می یابد. همچنین قراردادهای هوشمند نیاز به واسطه‌ها را برای رسیدگی به تراکنش‌ها و در نتیجه تاخیرهای زمانی و کارمزدهای مرتبط با آن‌ها را از بین می‌برد.

• جلوگیری از آسیب به محیط زیست

قراردادها استفاده از کاغذ در ادارات، دفاتر اسناد رسمی و دفاتر اسناد رسمی را حذف می کند و در نتیجه آلودگی کاهش می یابد.

• سرعت، کارایی، دقت و پایداری

پس از تحقق یک شرط، قرارداد بلافاصله اجرا می شود. از آنجایی که قراردادهای هوشمند دیجیتالی و خودکار هستند، هیچ کاغذی برای پردازش وجود ندارد و زمان صرف شده برای تطبیق خطاهایی که اغلب ناشی از پر کردن دستی اسناد است، وجود ندارد.

• اعتماد و شفافیت

از آنجا که هیچ شخص ثالثی در کار نیست، و سوابق رمزگذاری شده تراکنش‌ها بین شرکت‌کنندگان به اشتراک گذاشته می‌شود، نیازی به این سؤال نیست که آیا اطلاعات برای منافع شخصی تغییر داده شده است یا خیر!

• اثربخشی حفاظت های بلاک چین داروهای نجات دهنده

Sonoco و IBM از فناوری بلاک چین برای بهبود ایمنی و شفافیت زنجیره تامین داروهای نجات دهنده استفاده می کنند. پلتفرم Pharma Portal آنها، داروها را با دمای کنترل شده در سراسر زنجیره تامین ردیابی می کند و داده های قابل اعتماد، قابل اعتماد و دقیق را به همه ذینفعان ارائه می دهد. این کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که داروها به درستی حمل و نگهداری می شوند و اثربخشی و ایمنی آنها حفظ می شود.

• افزایش اعتماد در روابط خرده فروش و تامین کننده

Home Depot از قراردادهای هوشمند در بلاک چین برای حل سریع اختلافات با فروشندگان استفاده می کند. این فناوری امکان برقراری ارتباط بلادرنگ و افزایش دید در زنجیره تامین را فراهم می کند، که به ایجاد روابط قوی تر با تامین کنندگان و آزاد کردن زمان برای کارهای مهم و نوآوری کمک می کند.

به عبارت دیگر، قراردادهای هوشمند به Home Depot کمک می کند تا با خودکار کردن فرآیند حل اختلاف، در زمان و هزینه صرفه جویی کند. این به شرکت اجازه می دهد تا روی چیزهای مهم تری مانند نوآوری و بهبود روابط خود با تامین کنندگان تمرکز کند.

• تجارت بین المللی سریعتر و کارآمدتر

با پیوستن به we.trade، شبکه مالی تجارت که توسط بلاک چین IBM تشکیل شده است، کسب و کارها یک اکوسیستم اعتماد برای تجارت جهانی ایجاد می کنند. به عنوان یک پلتفرم مبتنی بر بلاک چین، we.trade از قوانین استاندارد و گزینه های معاملاتی ساده برای کاهش اصطکاک و ریسک و در عین حال تسهیل روند معاملات و گسترش فرصت های تجاری برای شرکت ها و بانک های شرکت کننده استفاده می کند.

نتیجه گیری

قراردادهای هوشمند قرارداد های مجازی هستند که بر روی بلاکچین اجرا شده و قابل تغییر ، حذف و هک شدن نبوده و بدون واسطه ایجاد می شوند. اسمارت کانترکت ها یک فناوری نوظهور هستند که پتانسیل تحول بخشیدن به بسیاری از صنایع را دارند. آنها مزایای زیادی را برای طرفین درگیر ارائه می دهند، از جمله استقلال، قابلیت اطمینان، امنیت، صرفه جویی در هزینه ها و زمان، دقت، پایداری، سرعت، کارایی و دقت، اعتماد و شفافیت. قراردادهای هوشمند در حال حاضر در طیف گسترده ای از صنایع در حال استفاده هستند و انتظار می رود که در سال های آینده محبوبیت آنها بیشتر شود.

سوالات متداول