یکی از مهمترین و پررنگ ترین ویژگی های ارزهای دیجیتال، مربوط به غیرمتمرکز بودن آنهاست. غیرمتمرکز بودن به معنای عدم ثبت و ضبط تراکنش ها در یک ارگان واحد ناظر است و سبب ایجاد فضایی می شود که امکان فعالیت را برای کسب و کارهای متناسب فراهم می کند. این قابلیت کمی نیست، اینکه واسط های اقتصادی و مالی از فرآیند معاملات و انتقال پول حذف شوند و قابلیت پیگیری برای هیچ نهادی فراهم نباشد. دیفای به همین مفهوم است. مخفف کلمه “امور مالی غیرمتمرکز” که برگرفته از مفهوم بلاک چین بوده و بر بستر آن توسعه پیدا کرده است. بنابراین ویژگی های بلاک چین به عنوان یک سیستم عامل توسعه ارزهای دیجیتال به دیفای هم انتقال داده می شود. حذف واسطه ها علاوه بر تمام مزیت هایی که برای ارزهای دیجیتال به دنبال دارد، علت قدرتمندی برای افزایش سرعت محاسبات و کاهش پیچیدگی های معاملاتی است. تاییدیه ها و تصدیق ها حذف می شود و امنیت را دچار چالش می کند. بنابراین به دنبال توصیف یک ابر مفهوم به نام دیفای هستیم که زمینه ای برای حذف تمامی بانک ها و صندوق ها و سازمان های واسط در فرآیندهای مالی است. در این مقاله به دنبال بسط این موضوع هستیم، اینکه دیفای یعنی چه و در تمامی جنبه های آن را مورد تحلیل قرار خواهیم داد. با ایتسکا همراه باشید.
دیفای چیست !؟
معادل کلمه “Decentralized Finance” به معنای دقیق امور مالی غیرمتمرکز و به تخفیف فارسی همان “دیفای”، یک دسته برنامه کاربردی برای از بین بردن تمرکز در انجام امور مالی مانند اخذ تسهیلات و سایر اشکال معاملات مالی است. باید به صورت واضح تر این گونه توضیح دهیم که دیفای یک پروژه تنها و ایزوله نیست بلکه یک مجتمع از اپلیکیشن هایی است که همگی ویژگی عدم تمرکز را با خود به همراه دارند. انحصار واسطه های مالی مانند بانک ها در دنیای تجارت و پول آنقدر وسعت یافته است که برای هر تراکنش در این حیطه باید از رهگذر آنها عبور کنید و این همان تمرکز است. یک دستگاه ناظر آگاه که می تواند هر فعل و انفعالی را رصد کند و به دلخواه خود آن را تنظیم نماید. بانک هایی که ابزار دست سیاست و دولت هایی هستند که تسلط خود را بر تک تک افراد بیش از هر زمان دیگری بالا برده اند.
این یک اعتماد و اتکای اجباری برای همگان است. شما راهی برای تمرکززدایی نداشتید و باید از این کانال ها استفاده می کردید. می توانید این گونه فرض کنید که شما هر سطح از خدمات را که دریافت کرده باشید، چاره ای جز تداوم این روند ندارید. چه چیزی بدتر از این که یک ساختار خشک قدیمی حاکم بر تمامی ابعاد زندگی مالی شما باشد. این یک سیستم فاسد است. ذات این سیستم فسادزاست و همین اتفاق هم در بسیاری از کشورها افتاده است و بارها مورد نظارت ارگان های بالادستی قرار می گیرند. همچنین باید این را نیز در نظر داشته باشید که درگیری این فرآیند در پیچ و خم های نهادهای نظارتی و محاسباتی احتمال اشتباه را بالاتر برده و سیستم را کندتر می کند. این مواردی که ذکر شد از ملزومات پیاده سازی یک اکوسیستم برنامه محور به نام دیفای است. یک سیستم کاملا رایگان و باز به صورت متن باز و قابل ارتقای جمعی و البته مهمتر از همه اینها به صورت کاملا غیرمتمرکز که همگان به داده های آن دسترسی آزاد دارند. این آزادی دسترسی، یک خودکنترلی بسیار شدید بر روی سرمایه به وجود می آورد و سرمایه گذاران خود برای محافظت از اموال و دارایی هایشان مسئول می شوند. به وضوح، دیفای به همراه فناوری بلاک چین از جمله نقاط بسیار روشن و آینده دار در فن آوری های دیجیتال و خصوصا آینده فرآیندهای مالی مانند ارزهای دیجیتال هستند.
موارد استفاده از فن آوری دیفای
اینکه در چه زمینه هایی می توان از این فن آوری بی نظیر بهره برد سوال بسیار جامعی است. زمینه های مالی به صورت کلی و اغلب بدون استثنا می توانند میزبان این مفهوم باشند. این زمینه ها در چند مورد زیر می توان دسته بندی نمود :
1- تسهیلات
از بهترین و محبوب ترین اپلیکیشن های مبتنی بر دیفای که در روندهای مالی امروز مورد استفاده قرار می گیرد مربوط به بخش تسهیلات و وام می باشد. روندهای کند و نابودکننده قدیمی برای اعطای تسهیلات از مراحل احراز شرایط تا واریز پول، دیگر از طریق این مفهوم از بین رفته اند و با استفاده و تلفیق این فن آوری با بلاک چین و ارزهای دیجیتال، امکان ارائه پول به صورت رمزارزها، تضمین های مالی از همین منابع و البته واریزهای امن صورت می گیرد. از جمله بهترین برنامه های کاربردی به کار گرفته در زمینه اعطای تسهیلات می توان به : کامپاند، سالت، نکسو و اثلند اشاره کرد. حضور رمزارزها و به تبع آن بلاک چین به خودی خود امنیت و اعتماد به آن را تضمین می کند. شفافیت انتقال پول نیز به همراه آن بالاتر می رود و امن ترین نوع تضمین برای برگشت پول اخذ می شود. سریع، ارزان و بدون نیاز به عوامل انسانی و نظارتی با احتمال اشتباه و فساد.
2- پول
از رایج ترین خدمات این پلتفرم همین خدمات پول محور است. خدمات بانکی مبتنی بر دیفای که از صدور ضمانت نامه های بانکی تا بیمه نامه ها و غیره را شامل می شود. روال صدور ارزهای دیجیتالی که ثبات دارند نیز از همین دسته است. این مفاهیم را “استیبل کوین” می نامند. رمزارزهایی که کمترین نوسان را دارند و مانند “تتر” بتوانند از یک ارزش ثابت پیروی کنند. ارزش ثابت و عدم تمرکز سنخیت زیادی با هم ندارند و آنچه مهم است آنها را به هم مرتبط می کند، اکوسیستمی به نام دیفای است. استیبل کوین ها، برخلاف رمزارزهای دیگر، قیمت گذاری متفاوتی دارند و در این موارد بر پایه یک پشتوانه مالی مانند دلار و طلا اتفاق می افتد و بدون پایه نیست. همانند تتر که تابعی از دلار بوده و آن را به عنوان یک عامل اتکایی در ارزش گذاری دارد. از جمله پلتفرم ها و برنامه های کاربردی مورد استفاده رایج دیفای می توان به : جیمینی، تیو.ای.دی، دای و آر را نام برد. همچنین اگر با مفهوم قراردادهای هوشمند آشنا باشید می توانید در نظر داشته بگیرید که به کارگیری این مفهوم به همراه دیفای در این زمینه خدماتی می تواند هزینه ها و سرعت را به طرز چشم گیری افزایش دهد.
3- تبادل و صرافی
زمانی که صحبت از عدم تمرکز در فرآیندهای مالی می شود، یعنی این را به تمام ابعاد آن ارتقا دهیم. صحبت در مورد رمزارزها بدون اشاره نقش صرافی های آن، بحثی عبث است. بنابراین باید این صرافی ها را نیز به صورت نامتمرکز تشکیل دهیم. برای این منظور باید صرافی ها را نیز به فن آوری دیفای تجهیز کنیم. این صرافی ها مبتنی بر پلتفرم بلاک چین عمل می کنند و با حذف واسطه ها و استفاده از ذات امن این سیستم عامل، بهترین خدمات را ارائه می دهند. با حذف نقش سازمان های واسط و ناظر در انتقال و تبدیل پول و ارزها، کارمزدها به طرز عجیبی کاهش می یابند و در مقابل حالت عادی آن تقریبا چیزی در حد صفر می شوند. از جمله بهترین صرافی های مبتنی بر دیفای می توان به ماربل، ایرسواپ، یونی سواپ و آیدکس را نام برد. امنیت صرافی ها نیز با محوریت این فن آوری ها بسیار بالاتر می رود. تقریبا هیچ روش نفوذی به این سیستم بلاک چین وجود ندارد و عدم تمرکز موجب این اعتماد و امنیت بالا شده است.
مزیت های به کارگیری دیفای
با دسته بندی مزیت های به کار گرفتن سیستم دیفای، آنها را در عناوین زیر می توان ذکر کرد :
- عدم تمرکز در اجرای فرآیندهای مالی
- حذف بانک ها و واسطه های مالی برای نظارت در اجرا
- حذف اشتباهات انسانی و فساد احتمالی سیستم
- خودکنترلی در حفاظت از سرمایه
- امنیت بالا و حفظ حریم شخصی اقتصادی در بالاترین سطح ممکن
- کاهش هزینه های اضافی مانند کارمزدها
- ذخیره داده های مربوط به روال های رایج مالی در چندین گره از بلاک چین و عدم امکان ویرایش و تغییر در آنها
- دسترسی آسان و یکسان همه افراد بدون ارجحیت های رایج اداری
معایب استفاده از دیفای
در کنار تمام مزیت های بزرگ و قابل دفاع برای به کارگیری سیستم دیفای، باید به چالش های زیر به عنوان موانع توسعه آنها به صورت همه جانبه در دنیای دیجیتال امروز اشاره کرد :
- کندی سیستم دیفای : دیفای و بلاک چین در حال حاضر به نسبت مقایسه در مقابل سیستم های متمرکز کندی بیشتری دارند. می توان این موضوع را تنها در بحث ارز دیجیتال اتریوم به سادگی مشاهده کرد که بزرگترین پذیرنده سیستم های دیفای و قراردادهای هوشمند در میان رمز ارزها است اما تنها قابلیت پردازش چهارده تعامل را در ثانیه دارد. با وجود این کندی، آینده توسعه این سیستم آنقدر روشن است که هیچ مانعی برای افزایش سرعت آنها دیده نمی شود و سیستم های اجرا شده فعلی بر روی بلاک چین نیز عملکرد خوبی را ارائه می دهند.
- اشتباهات کاربری : حذف واسطه های مالی ناظر بر معاملات و تراکنش های اقتصادی، سبب حضور خود کاربر به عنوان تنها ناظر و کنترل کننده می شود. تضمینی برای عدم اشتباه از سوی او برای محافظت از دارایی خودش نیست. این چالش های امنیتی کاربری مشابه تمام موارد یکسان در دنیای واقعی است. به طور مثال فراموش کردن یا گم کردن پسورد و کلید کیف های پول، که عملا دسترسی به آن را در بستر بلاک چین برای همیشه غیرممکن می کند. از دیگر موارد محتمل در اشتباهات کاربری، عدم کنترل تراکنش به صورت دقیق و بروز خطا در انتقال پول به حساب های اشتباه است. در این مورد نیز با توجه به ماهیت غیرقابل بازگشت تراکنش های مبتنی بر بلاک چین، هیچ راهی برای اصلاح و تصحیح آن خطا وجود نداشته و سرمایه مورد نظر از دست رفته است.
- رابط های کاربری نامناسب : از بزرگترین مزیت های سیستم های متمرکز مورد استفاده فعلی در دنیای بانکداری سنتی، برنامه های کاربردی متنوع و البته جذابی است که در عین زیبایی ظاهری، سهولت کاربری دارند و افراد به راحتی با آنها ارتباط برقرار می کنند و تمایل به استفاده از آنها پیدا می کنند. این اتفاق خوب هنوز در حوزه دیفای رخ نداده است. هنوز بسیازی از اپلیکیشن های مورد استفاده در این مورد، کاملا نا مانوس با جذابیت های بصری هستند و کاربر را پس می زنند. تجربه استفاده از آنها خصوصا برای کاربران نوپا و نیمه حرفه ای، تجربه زیاد دلنشینی نبوده و احتمال خطا را نیز بالاتر برده است. تلاش های فراوانی برای بهبود شرایط و همچنین تعریف برنامه های کاربردی موبایلی برای دیفای، در سالهای اخیر شده است که نیازمند پیگیری جدی تری می باشد.
درآمد دیفای
به صورت عمده، تمام برنامه های فعال در زمینه دیفای، مبتنی بر رمز ارز اتریوم هستند واین به دلیل قابلیت به کارگیری قراردادهای هوشمند بر این پلتفرم است. وجود قراردادهای هوشمند قابلیت و انعطاف بیشتری را به دیفای می دهد تا برخی از قواعد و بندهای توافق به صورت اتوماتیک به مرحله اجرا درآید. همین توانمندی های بی نظیر دیفای بر مبنای اتریوم سبب افزایش بی سابقه ارزش پروژه های توسعه آنها شده است. در جدیدترین توسعه های صورت گرفته بر این پلتفرم و خصوصا در زمینه تسهیلات، افراد به راحتی می توانند با استفاده از آن، هر مقدار از سرمایه خود را با این عنوان در اختیار دیگران قرار دهند و درآمد خوبی را کسب کنند. این تنها یکی از روش های کسب درآمد در این پلتفرم است و نسخه های درآمدی بهینه تری نیز در راه است.
رواج دیفای
اینکه کی منتظر رایج شدن استفاده از این سیستم بی نظیر در بین مردم باشیم، سوالی سخت است. تنها یک قسمت از این فرآیند به مردم و کاربران برمی گردد و قسمت زیادی از آن مربوط به تسهیل این تکنولوژی برای نفوذ در میان مردم است. باور این موضوع که برای بالا بردن ضریب نفوذ یک فن آوری در میان مردم، ابتاد باید آنقدر کاربری از آن آسان شود که بدون دغدغه در دسترس آنها قرار گیرد. یکی از محرک های بزرگ برای کاربران در این زمینه، خسته شدن آنها از سیستم های سنتی بانکی و خدمات ناقص و پر اشتباه آنهاست. با پیدایش عوامل دیگری مانند پاندمی کرونا، دلایل بیشتری برای سرمایه گذاری در این مورد پدید آمد. همچنین توسعه روزافزون اتریوم به عنوان ارز مبنای این فناوری، یکی از عوامل پیشبرد اهداف دیفای می باشد.
بیت کوین، اتریوم و دیفای
استفاده از اتریوم به عنوان ارز مبنای دیفای، مرهمی بر غالب مشکلات و چالش های آن بود. استفاده از قابلیت قراردادهای هوشمند و پتانسیل بالای آنها برای حذف واسطه ها، افق روشنی را برای توسعه دیفای گشود. هرچند برخی پروتکل های توسعه دیگر مانند Raiden و TrueBit در کنار اتریوم توسعه یافته اند اما بیشتر سهم توسعه دیفای در دستان پرقدرت اتریوم است. بیت کوین نیز در همین مسیر اشتراکات زیادی با اتریوم دارد. تلاش تیم های توسعه جانبی بیت کوین، بدست آوردن سهم بیشتری از بازار دیفای در آینده است. سرمایه گذاری های اخیر بیت کوین در زمینه دیفای، مربوط به تحقق معاملات شرطی است که البته توفیقات زیادی نیز حاصل شده است. بدین صورت که در صورت تحقق شرطی، مبلغی را که قبلا تعیین شده به صورت ارز دیجیتال و از طریق دیفای و بلاک چین انتقال می دهند.
پروژه های معتبر دیفای
- DeFi UNISWAP
یک پروژه اختصاصی که برای راه اندازی معاملات اتوماتیک تعریف شده است. در اوایل سال 2018 آغاز به کار نمود و ادامه دارد. روش های سنتی انجام معاملات از طریق به کارگیری این پروژه کاملا از بین رفته و دیفای جایگزین شده است. این پروژه پر ارزش ترین مورد بازار نیز به شما می رود.
- DeFi ChainLink
پروژه ای برای استفاده در زمینه پرداختی اپراتورها می باشد. در سال 2017 تعریف پروژه شد و توکن های خود را به صورت بدون محدودیت وارد بازار کرد.
- DeFi Wrapped Bitcoin
نسخه ای از بیت کوین که به صورت توکن تعریف شده و بر پایه بلاک چین اتریوم عمل می کند. در سال 2019 ایجاد شد و رشد بسیار بالایی را رقم زد.
- DeFi Aave
یک ایده ناب برای رمزارز ها که با استقبال بسیاری روبرو شد. این یک سامانه قرض دهی ارز دیجیتال است که افراد رمزارز خود را در اختیار دیگری قرار می دهند و سود خود را محاسبه و دریافت می کنند. تضامین مربوط به اخذ قرض هم از محل همان رمز ارزها تامین می شود. در سال 2018 استارت زده شد و به ارزش بالایی دست یافت.
- DeFi Dai
یک استیبل کوین مبتنی بر رمز ارز اتریوم است. پایه دلاری آمریکا داشته و از ارزشمندترین پروژه های تعریف شده در حوزه دیفای می باشد.
- DeFi Compound
یک روش ترکیبی مالی بسیار جذاب برای فعالین حوزه رمزارزها می باشد. بدن صورت که با ارائه وثایق مشخص می توانید سود بگیرید و یا سرمایه معنی را به قرض اخذ کنید.
- DeFi Yearn Finance
جالب است بدانید توکن هایی که این پروژه به نام خود تولید و روانه بازار کرد، ارزشی بیش از بیت کوین پیدا کردند و نشان از آینده بسیار درخشان برای آن می دهند. یک سیستم تسهیلات مبتنی بر دیفای که به سرعت در حال ترویج کاربری و اخذ مجوزهای مربوطه است.
تاثیر دیفای بر بازار تجارت
زمانی که در تعریف اولیه دیفای، به موضوع عدم تمرکز و شکستن انحصار اشاره کردیم، احتمال می دادیم که دگرگونی های عظیمی را انتضار داشته باشید. همین هم در انتظار بازارهای جهانی و اقتصاد دنیاست. واسطه هایی که سال ها بدترین خدمات را به گران ترین قیمت به شما فروخته اند در حال نابودی هستند و این بهترین خبر ممکن است. این تاثیرات شگرف دیفای را می توان در چند عنوان دسته بندی کرد که به شرح زیر می باشد :
خدمات عادلانه
بدون توجه به اینکه شما یک شخص حقیقی هستید یا یک نهاد حقوقی دولتی، زن باشید یا مرد، فقیر یا غنی، به صورت یکسان از قابلیت های بی نظیر دیفای بهره مند خواهید شد. موضوعی که از چالش های افراد در دریافت خدمات بود و تبعیض را به صورت آزاردهنده به او القا میکرد. این از بزرگترین مزایای عدم تمرکز مالی به شما می رود.
کاهش هزینه های بین المللی
اگر تا به حال اقدام به انتقال پول کاغذی به نقاط مختلف دنیا کرده اید، احتمالا از هزینه های سنگین این انتقال خبر دارید. این موضوع در دیفای رفع و رجوع شده است و کارمزد پایین این امکان را برای همه فراهم می کند که به راحتی دست به انتقال پول بزنند.
حریم شخصی مالی
هر شخص در دیفای خود کنترلی دارد. یعنی مسئول سرمایه خود است. بدون حضور هیچ نهاد ناظری که بتواند از داده ها و اطلاعات موجود استفاده سو انجام دهد. حریم شخصی قدرتمند، این اعتماد به نفس را به شما می دهد که تصمیمات جسورانه ای را در مورد به کار گیری از سرمایه خود اتخاذ کنید.
صحبت در مورد دیفای و کاربردهای آن در دنیای دیجیتالی آینده کار سختی است. افق بسیار روشن در پیش است اما احتمالات منفی زیادی نیز وجود دارد. افراد و تیم هایی که به صورت مداوم به دنبال تخریب ایده های نو بوده و سرمایه هایی که در این مسیر باد هوا می شوند. افرادی که ساده انگارانه، فناوری جدیدی را به کار می بندند بدون اینکه در مورد تبعات منفی آن تحقیق کرده باشند. میزان گرایش به دیفای و تمامی فناوری های وابسته آن هر روز بیشتر می شود. این یک وضوع بسیار طبیعی است. بشر همواره در طول تاریخ به دنبال بهبود شرایط خود بوده است و دیفای به صورت کاملا شفاف همین هدف را دنبال می کند. آنقدر این حوزه عملیاتی وسیع و گسترده است که تقریبا تمام جنبه های زندگی را تحت تاثیر قرار خواهد داد. پس آماده این آزادی مالی بزرگ باشیم. آموزش های لازم در این زمینه ها را ببنیید و خود را خیلی از این مفاهیم دور ندانیم. این گونه که به نظر می رسد، همین روزهاست که برای عقد قرارداد فروش یک ملک، قرارداد مشروطی بر پایه اتریوم منعقد شود و بندهای آن را بدون دخالت نیروی قهریه به اجرا بگذاریم. هیچ علتی بدون معلول خود رخ ندهد و هیچ پیش زمینه ای به مرحله اجرا در نیامده باشد، مگر اینکه مقدمات تحقق شروط بعدی شود. دیفای، اتریوم، قراردادهای مشروط و بیت کوین را کنار هم قرار دهیم و به این معجزه ایمان بیاوریم.